Jak prawidłowo odczytywać oznaczenia widoczne na oponach rolniczych?

To właśnie podczas wymiany i wyboru nowego modelu opon ciągnikowych zwraca się największą uwagę na oznaczenia i numery znajdujące się na ścianach bocznych.
Tymczasem, zawierają one bardzo przydatne na co dzień informacje! Jeśli umiesz interpretować oznakowanie opon, możesz zwiększyć możliwości ciągnika, np. poprzez zwiększenie maksymalnego obciążenia lub poprawę trakcji... A fakt zmiany opon możesz i tak wykorzystać do zwiększenia wydajności maszyny.

Zanim jednak przystąpisz do wymiany opon, powinieneś być w stanie odczytać oznaczenia na ścianach bocznych, ponieważ każde z nich ma istotne znaczenie. Oto szczegółowe informacje, które pomogą Ci lepiej zrozumieć widoczne na oponach oznaczenia.

1. Dlaczego oznakowania nie są jednakowe na wszystkich oponach?

Z biegiem czasu opony ewoluowały, a wraz z nimi oznaczenia. Różnią się one, czasami dość znacznie, w zależności od producenta lub obszaru geograficznego, choć często odnoszą się do tych samych parametrów.

Oznakowanie opon służy przede wszystkim do rozróżnienia rodzajów, rozmiarów, modeli opon i typów konstrukcji karkasu: radialnej lub diagonalnej. Jest ono niezbędne, gdyż obecnie na rynku istnieje bardzo szeroka gama opon w zależności od danej maszyny rolniczej lub zastosowania.

Aby ułatwić orientację w oznaczeniach opon ciągnikowych, ponad 50 lat temu stworzono normę ETRTO (European Tyre and Rim Technical Organisation), której celem jest ułatwienie interpretacji oznakowania poprzez ujednolicenie zapisu wymiarów opon rolniczych.

Pomimo systematycznego wprowadzania normalizacji oznakowania, nadal istnieją opony ze starymi oznaczeniami lub pochodzące z innych regionów świata, w których standard ten nie obowiązuje.

Jak odczytywać starsze oznaczenia opon rolniczych?

Zazwyczaj oznaczenia starszych opon ciągnikowych są podawane w calach i składają się z szeregu cyfr z literą lub myślnikiem pośrodku, jak pokazano na poniższych przykładach:

• 8.3 R 24
• 12.4 - 28 lub 12.4 X 28
• 16.9 R 30

• Pierwsze cyfry odpowiadają szerokości opony w calach (1 cal = 2,54 cm), tzn:
  Pierwszy przykład: 8.3 szerokość cala,
  Drugi przykład: szerokość 12.4 cala,
  Trzeci przykład: szerokość 16.9 cala.
  

  ---

• Litera R oznacza oponę radialną, co odpowiada rodzajowi jej budowy wewnętrznej.
  

  ---

• Myślnik lub litera X w drugim przykładzie oznacza, że konstrukcja opony jest ukośna.
  

  ---

• Ostatnie cyfry w trzech podanych przykładach odpowiadają średnicy felgi, podanej w calach (1 cal = 25,4 mm), czyli odpowiednio 24, 28 i 30 cali.

Interpretacja nowych oznaczeń zgodnych z normą ETRTO

Zdecydowana większość opon rolniczych dostępnych w sprzedaży w Europie posiada europejskie oznaczenie ETRTO i jest w związku z tym opatrzona znakiem „E” (E3 - E4 - itd.).

Oznaczenie „E” zaczęło obowiązywać ze względu na zmiany w unijnej procedurze rejestracji pojazdów przez producentów oryginalnego wyposażenia, mającej zastosowanie do pojazdów rolniczych i leśnych od stycznia 2018 r.

Liczba, znajdująca się przy znaku „E” może różnić się w zależności od producenta opon, zależy ona bowiem od jednostki homologacyjnej, z której usług korzysta dany producent. Opony Bridgestone i Firestone, produkowane w naszej europejskiej fabryce w Puente Sans Miguel w Hiszpanii, są homologowane przez RDW w Holandii, a więc w ich przypadku jest to liczba 4.

Nowe oznaczenie rozmiaru składa się z sekwencji cyfr, ukośników i liter:

• 750/55 R26
• 600/65 R28
• 460/85 R38

• Pierwsze cyfry oznaczają szerokość opony w milimetrach, np.:
  Pierwszy przykład: 750 mm szerokości,
  Drugi przykład: 600 mm szerokości,
  Trzeci przykład: 460 mm szerokości.
  

  ---

• Liczby podane po ukośnikach oznaczają profil, tj. wysokość ściany bocznej ujętą jako procent szerokości opony. Zatem 55% z 750 mm = 412,5 mm wysokości ściany bocznej. Numery profili odpowiadają numerom serii: 50, 55, 60, 65, 70, 75, 85. Im wyższy numer profilu, tym wyższa ściana boczna opony.
  

  ---

• Litera R oznacza oponę radialną.
  

  ---

• Ostatnie cyfry zawsze oznaczają średnicę felgi w calach (1 cal = 25,4 mm), tzn:
  Pierwszy przykład: Ø 26 cali,
  Drugi przykład: Ø 28 cali,
  Trzeci przykład: Ø 38 cali.

2. Dobieranie wymiarów opon rolniczych

Przed wymianą starych opon rolniczych należy zapoznać się z ich wymiarami, aby mieć pewność, że otrzymamy równoważne rozmiary w przypadku nowego oznakowania lub aby zmodernizować oponę i tym samym zwiększyć możliwości ciągnika.

Starsze oznaczenia wymiarów

Mimo że norma ETRTO obowiązuje od 1964 r., starsze oznaczenia rozmiarów mogą być obecne na modelach opon spoza Europy i nadal są stosowane w przyczepach lub innych pojazdach rolniczych:

• 12.4 – 28 lub 12.4/11 – 28
• 10.5/65 – 16

• Pierwsze cyfry odpowiadają szerokości opony w calach (1 cal = 25,4 mm), tzn:
  12,4 cala (12,4 cala x 25,4 mm = 310 mm szerokości)
  10,5 cala (10,5 cala x 25,4 mm = 260 mm szerokości).
  

  ---

• Ostatnie cyfry oznaczają średnicę felgi, zawsze wyrażoną w calach, np.: w dwóch powyższych przykładach to 28 cali i 16 cali.
  

  ---

• Liczba 11 w pierwszym przykładzie oznacza szerokość felgi, która może być podana oprócz średnicy, tj. 12,4/11 - 28 = Felga ma zatem 11 cali szerokości i 28 cali średnicy.
  

  ---

• Liczba 65 w drugim przykładzie to wysokość ściany bocznej wyrażona jako % szerokości opony tak jak na oznaczeniach zgodnych z normą ETRTO.
  

  ---

• W pierwszym przykładzie „12.4/11 – 28” stosunek wysokości ściany bocznej do szerokości opony nie jest podany. Należy więc przyjąć domyślny indeks 0,82, co umożliwia obliczenie wysokości w następujący sposób: 12,4 × 25,4 × 0,82 = 252 mm wysokości bocznej.

Przeliczanie starych oznakowań na nowe

Nowe, zgodne ze standardem ETRTO oznakowanie zawiera więcej informacji na temat wymiarów opon rolniczych niż starsze oznaczenia, ponieważ wysokość ściany bocznej jest zawsze uwzględniona.

Jest to niezwykle ważny parametr, ponieważ im większy numer profilu, tym większa wysokość ściany bocznej i tym więcej powietrza może pomieścić opona: dzięki temu może ona utrzymać większe ciężary, zwiększając ładowność ciągnika.

Oto przykład przeliczenia starych oznakowań na nowe:

• 12.4 – 28 odpowiada oznaczeniu: 320/85 R28 lub 360/70 R28 lub 420/65 R28.
• 10.5/65 – 16 odpowiada oznaczeniu: 260/65 R16

• Cyfry 320 - 360 - 420 odpowiadają przekrojowi (szerokości) opony rolniczej w milimetrach.
  

  ---

• Podane po ukośniku cyfry 85, 70 oraz 65 oznaczają profil ściany bocznej, który można dobrać bez potrzeby zmiany obręczy, jeśli chcemy zwiększyć nośność maszyny. Liczba ta jest procentem szerokości opony i odpowiada serii 85, serii 70 lub serii 65.
  

  ---

• R odpowiada radialnej strukturze opony.
  

  ---

• 28 lub 16 to zawsze średnica felgi, podana w calach.

Jak zmienić serię opon?

Aby przejść z jednej serii do drugiej, należy skorzystać z tabeli przeliczania parametrów opon. Indeks SRI (Speed Radius Index) grupuje wszystkie rozmiary opon o takich samych średnicach. Każdorazowa zmiana wymiaru wymaga obliczenia przesunięcia, które jest dokonywane przez eksperta.

3. Oznaczenie kategorii lub typu opony

Istnieje wiele rodzajów opon rolniczych, a znajomość różnych modeli dostępnych na rynku pozwala wybrać najodpowiedniejszą oponę do danego zastosowania.

Opona radialna czy diagonalna: co je różni?

Jak widzieliśmy na podanych przykładach, struktura opony może być radialna lub diagonalna.

STRUKTURA RADIALNA (R)

Struktura radialna składa się z elastycznego karkasu złożonego z wielu warstw osnowy oraz wielu warstw stabilizujących umieszczonych na powierzchni bieżnika w celu jego spłaszczenia i zmniejszenia deformacji.

Bardziej elastyczne ściany boczne pracują w związku z tym niezależnie od wzmocnionego bieżnika.

STRUKTURA DIAGONALNA (D)

Struktura diagonalna składa się z zespołu krzyżujących się warstw, które tworzą grubą warstwę wrażliwą na nagrzewanie i mniej elastyczną niż struktura radialna.

W oponie diagonalnej ściany boczne i bieżnik są częścią tego samego zespołu i są od siebie wzajemnie zależne.

Aby rozróżnić karkasy poszczególnych typów opon, wystarczy spojrzeć na ich wzory bieżnika:

• Ślad opony radialnej: kwadratowy i płytki
• Ślad opony diagonalnej: zaokrąglony i głębszy

Widoczna jest również wyraźna różnica w rozkładzie nacisku na podłoże:

• Opona radialna zapewnia równomierny nacisk na podłoże poprzez rozłożenie obciążenia na całej powierzchni styku. Zapobiega to ubiciu gleby, poprawia trakcję i przyczynia się do oszczędności czasu i paliwa.
• Opona diagonalna ma węższą powierzchnię styku z podłożem, co powoduje akumulację obciążenia, zwiększając ubicie gleby.

Opony standardowe, opony w technologii IF i VF: charakterystyka

Istnieją trzy główne kategorie opon rolniczych o budowie radialnej:

1. Standardowe opony radialne: znane również jako „tradycyjne opony radialne”, są najbardziej powszechnie stosowane w ciągnikach i przez dealerów. Aby w pełni wykorzystać ich możliwości, należy wiedzieć, jak dostosować ciśnienie powietrza w zależności od prędkości pojazdu, nacisku na każdą oś i rodzaju wykonywanej pracy.
   

   ---

2. Opony IF (Improve Flexion): Bardziej technologiczne niż standardowe opony, wytrzymują do 20% większe obciążenie. Karkas opony IF posiada elastyczne ściany boczne, a jego bieżnik nie deformuje się. Symbol IF jest umieszczony na ścianie bocznej tuż przed oznaczeniem rozmiaru.
   

   ---

3. Opony VF (Very improve Flexion): To opony najnowszej generacji, nazywane również oponami niskociśnieniowymi (0,6 bara). Są w stanie bez problemu wytrzymać bardzo duże odkształcenia ścian bocznych przy dodatkowej nośności do 40%. Oznacza to minimalne ubicie gleby i brak konieczności zmiany ciśnienia przy zmianach podłoża (pole/droga). Taka opona pozwala na wszechstronną optymalizację ciśnienia. W przypadku intensywnej eksploatacji na drogach należy jednak zwiększyć ciśnienie. Symbol VF jest umieszczony na ścianie bocznej tuż przed oznaczeniem rozmiaru.

4. Oznakowanie nośności

Każda opona jest zaprojektowana tak, aby wytrzymać określone z góry przez producenta maksymalne obciążenie. Przed zakupem opony rolniczej najlepiej jest obliczyć wagę wszystkich narzędzi montowanych na pojeździe, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek. Indeks nośności można znaleźć na ścianie bocznej opony w postaci kodu numerycznego.

Co to jest indeks nośności?

Ta wartość odpowiada obciążeniu, jakie opona może wytrzymać przy standardowym ciśnieniu 1,6 bara i danej prędkości.

Indeks nośności wynosi zazwyczaj od 100 do 200, jak w poniższych przykładach:

Tabela przeliczeniowa: waga w kilogramach / indeks nośności opony ciągnikowej

Z reguły indeksy nośności i prędkości podane w tego typu tabelach zakładają standardowe ciśnienie 1,6 bara.

Dlaczego trzeba przestrzegać indeksu nośności?

Podobnie jak indeks prędkości, indeks nośności umożliwia pracę w najlepszych warunkach. Informacje te pomagają w jak najlepszym użytkowaniu opon i wykorzystaniu ich optymalnych osiągów.

Przestrzegając indeksu nośności podanego na oponie rolniczej, wydłużasz jej żywotność. Z drugiej strony, nieprzestrzeganie dozwolonego przez producenta obciążenia może prowadzić do przedwczesnego zużycia opon, a także do mniej lub bardziej poważnych wypadków na drodze lub w polu.

5. Indeks prędkości

Żywotność opony rolniczej zależy od licznych parametrów, w tym w dużej mierze od prędkości jazdy.

Czym jest indeks prędkości?

Znany również jako Speed Symbol, indeks prędkości jest definiowany jako maksymalna prędkość robocza obciążonej opony rolniczej. Konkretnie rzecz ujmując, jest to stosunek nośności opony do prędkości jazdy ciągnika.

Podobnie jak wymiary, typ opony lub indeks nośności, indeks prędkości jest także określany przez producenta. Jest on widoczny na boku opony, zaraz po indeksie nośności, w formie kodu alfabetycznego z cyfrą lub bez:

Tabela indeksów prędkości

Z reguły indeksy nośności i prędkości podane w tego typu tabelach zakładają standardowe ciśnienie 1,6 bara.

Co się stanie, jeśli zignorujesz indeks prędkości?

Utrzymywanie opon rolniczych w zakresie ich indeksów prędkości pozwala na jak najdłuższe ich użytkowanie, a tym samym zmniejsza wydatki związane z ich przedwczesną wymianą.

Przekroczenie limitu zalecanego przez producenta wiąże się z poważnym ryzykiem uszkodzenia warstwy gumy, z której wykonana jest opona. Zbyt duża prędkość prowadzi do nadmiernego nagrzewania się gumy, przez co zmiękcza się ona i staje się podatna na zniszczenia, zwłaszcza w przypadku jazdy po drodze z dużym obciążeniem. Pamiętaj, że asfalt ma właściwości ścierne.

6. Data produkcji opony rolniczej

Możesz łatwo sprawdzić, jaka jest data produkcji Twoich opon rolniczych. Ten szczegół będzie miał duże znaczenie, jeśli kupujesz opony używane. Niektórzy producenci podają również miejsce produkcji, ale nie jest to obowiązkowe.

Data produkcji opony jest istotna także z powodu 5-letniego okresu gwarancji producenta. Producenci mogą dodatkowo rozszerzyć tę gwarancję, np. firma Bridgestone Firestone wydłużyła ją do 10 lat od daty zakupu opon (pod warunkiem przedstawienia dowodu zakupu, w przeciwnym wypadku 10-letnia gwarancja rozpoczyna się w dniu produkcji opony).

System oznaczenia daty produkcji jest prosty, wskazuje najpierw tydzień, a następnie rok produkcji.

Rok ma 52 tygodnie. W dacie produkcji opony najpierw podany jest tydzień (w postaci liczby o wartości od 1 do 52), a następnie dwie ostatnie cyfry roku.

Przykłady:

• 4899 = 48 i 99 to 48 tydzień roku 1999
  

  ---

• 2710 = 27 i 10 to 27 tydzień roku 2010
  

  ---

• 3214 = 32 i 14 to 32 tydzień roku 2014
  

  ---

• 0220 = 02 i 20 to 2 tydzień roku 2020
  

  ---

Na starszych oponach można również znaleźć następujący typ oznaczenia daty produkcji: np. „C 41 R”.
Pierwsza litera to miesiąc, środkowa cyfra to kod fabryczny, a ostatnia litera to rok.

Aby uzyskać więcej informacji na temat opon ciągnikowych

Ten e-book pomoże Ci określić przyczyny zużycia opon Twojego ciągnika:

Większość osób, które przeczytały nasz artykuł, zainteresowały również następujące artykuły:

• 6 pytań na temat opon ciągnikowych, na które naprawdę warto znać odpowiedź